Hadislerin Yazılmaya Başlandığı Tarih

 بسم الله الرحمن الرحيم

HADİSLER NE ZAMAN YAZILMAYA BAŞLANDI?

Mutezile, öncelikle, hadis hakkında şüpheler ortaya atmıştır. Bu açıdan diyebiliriz ki, günümüzde hadisi reddedip: “Hadisler, ancak Hicrî üçüncü asırda toplanıp, yazıya geçirildi; dolayısıyla, her şey aslıyla muhafaza edilemedi.” diyenler, çok orijinal bir fikir ortaya atmış olmuyorlar. Belki onlar bu düşünceleriyle sadece Neo-Mutezile unvanını hak ediyorlar.

Aslında Mutezile bu tür fikirleriyle ortada iken ve tesiri en geniş bir dönemi yaşarken, hadisler, devâsâ imamlar tarafından, hem de tarihte eşi-emsali görülmedik derecede muhteşem ve itiraza mahal olmayan en ilmî usûllerle tespit ediliyor ve kitaplara geçiriliyordu. Hatta çok daha erken bir dönemde Ömer b. Abdülaziz’in emriyle, resmî olarak İbn Şihab ez-Zührî hadisi tespitle vazifelendiriliyor ve resmî tedvin dönemini başlatıyordu. Ayrıca, Abdullah b. Ömer’in mevlâsı, İmam Malik’in hocası, Leys İbn Sa’d’ın da şeyhi olan Nâfi ve bizzat Leys İbn Sa’d da hadisleri tespit ediyorlardı. Bunlardan daha önce, Ebû Hüreyre’nin talebesi Hemmam b. Münebbih de hadisleri toplayanlardandı. Muhammed Hamidullah Hoca, bu zatın, bilhassa Ebû Hüreyre’ye dayanarak tespit ve neşrettiği hadisleri yayınlamış ve onların mukayeseli bir kritiğini yapmıştı.