HAZRETİ İBRAHİM'İN İSMİNE DAİR

بسم الله الرحمن الرحيم 

HAZRETİ İBRAHİM'İN İSMİNİN KÖKENİ VE MUSHAFLARDA YAZILIŞ ŞEKLİ İLE FARKLI KIRAATLERDE TELAFFUZU

Arap dilcileri “İbrâhîm” kelimesinin Arapça olmadığını kabul ederek menşeini araştırmışlardır. Mâverdî ve Ebü’l-Bekā, kelimenin Süryânîce olduğunu ve 

"اب رحيم"

“eb rahîm” (merhametli baba) anlamına geldiğini kaydetmektedir (Mustafavî, I, 8; Nevevî, I, 98).

Nitekim İmam Kurtûbi'nin tefsirinde bu hususta şöyle denilmiştir;

"İbrahim'in el-Maverdî'ye göre Süryanice anlamı, İbn Atiyye'ye göre Arapça anlamı 

اب رحيم

şefkatli merhametli baba demektir. es-Süheylî der ki: Süryanice ve Arapça arasında birbirine yakın kelimeler pek çoktur. İbrahim'in, çocuklara olan rahmeti dolayısıyla adının merhametli bir baba anlamına geldiğine dikkat ediniz. Çünkü Hazret-i İbrahim ve onun eşi Sâre kıyâmet gününe kadar mü’minlerin ölecek küçük çocuklarına bakıcı kılınmışlardır."

Hazreti İbrâhim, Kur’an ve hadislerde sadece 

ابراهيم

“İbrâhîm” şeklinde anılırken diğer İslâmî kaynaklarda bu adın “İbrâhâm”, “İbrâhim” ve “İbrahem” telaffuzlarına da rastlanmaktadır. “İbrâhûm”, “İbrâhum” ve “İbrâhem” söyleyişlerini ekleyerek bu farklılığın sayısını yediye çıkaranlar da vardır (Jeffery, s. 45; Mevhûb b. Ahmed el-Cevâlîkī, s. 104; Nevevî, I, 98; Fîrûzâbâdî, VI, 32).

İbrahim isminin farklı kırâatlarda telaffuzu ile ilgili ez-Zâdu'l-Mesir tefsirinde şöyle denilmiştir;

"İbrahim kelimesinde de beş lügat vardır:

Birincisi:

ابراهيم

İbrahim’dir, en yaygın lügat bu dur.

İkincisi:

ابرهم

İbrahum’dur.

Üçüncüsü:

ابرهم

İbrahem’dir.

Dördüncüsü:

ابرهم

İbrahim’dir, bunları Ferrâ’ demiştir.

Beşincisi:

ابرهام

İbraham’dır.

Altıncısı:

ابرهم

İbrehem’dir.

Abdulmuttalib şöyle demiştir:

İbrehem’in sığındığı şeylere sığındım,

Kıbleye karşı, ayakta.

Yine şöyle demiştir:

Biz, Ka’be’sinde Allah’ın ailesiyiz,

Bu, İbrehem zamanından beri böyledir."

Hakikaten Paris Mushafı gibi kadim mushaflarda İbrahim kelimesinin

ابرهم

şeklinde yazıldığı görülmektedir.

Bakara Suresinin 124. ayetinin tefsirinde Beydâvî'nin tefsirinde şöyle denilmiştir;

"وقرأ ابن عامر إبراهام بالألف جميع ما في هذه السورة"

"İbn Âmir bu Sûrenin her tarafında elifle

ابراهام

İbraham şeklinde okumuştur."

Ek

Yedi kıraat imamından biri olup, tâbiînden olan İBN ÂMİR'in

ابن عامر

Ebû İmrân Abdullah b. Âmir b. Yezîd el-Yahsubî (ö. 118/736) kıraatinin bazı özellikleri şunlardır:

1. İstisnaları olmakla birlikte İbn Zekvân’ın rivayetine göre aşağıdaki on fiilde imâle yapar:

 خاب، طاب، ضاق، زاغ، ران، زاد، شاء، جاء، حاق، خاف 2

. حيل سيق، سيئت، سىء، قيل، غيض، جىء 

kelimelerini işmâm ile okur.

3. 

هزوا

 kelimesini geçtiği her yerde هزءا diye hemze ile okur. 

(ت) idgam yapar.

4. Bazı istisnalar dışında 

إبراهيم 

kelimesini 

إبراهام

 şeklinde kıraat eder. 

5.

 لبثت ve لبثتم

 kelimelerinde “sâ”yı

 (ث) 

“tâ”ya 

(ت) 

idgam yaparak okur. 

6. 

أخذتم، أخذت، اتخذتم، اتخذت kelimelerinde “zâl”i

 (ذ) 

“tâ”ya 

 (ت) 

idgam yapar.

Ayrıca Kahire Mushafı gibi bazı kadim mushaflarda

ابرهم

şeklinde yazılmış iken sonradan

ه ve م

arasına

ي

eklenerek

ابرهيم

şeklinde düzeltme yapılmıştır.

Ek

Taşkent Mushafında da

اٮرهمـ

ابرهمـ

şeklinde yazılmış.

Son olarak İslâmî yazıtlarda da genellikle

ابرهيم

"İbrahim" şeklinde yazılmıştır.

Ek

Bu yazıtta da 

ابرهمـ

şeklinde yazılmış.

Ek