KİM SORACAK, KİME SORACAK VE CA'L FİİLİ (43/45)

بسم الله الرحمن الرحيم

KİM SORACAK, KİME SORACAK VE CA'L FİİLİ (43/45)

Bu âyette gönderilen elçilerden sorma ifadesinden kasıt gerçek manada onlardan sormak demek değildir. Ancak mecâzî manada, "senden önce geçen peygamberlerin dinlerine dön de bir bak, onların dinlerini, ümmetlerini bir incele. Peygamberlerden herhangi birinin getirdiği bir dinde putlara tapmak hiç var mı? Bu hususu bir incele hele." gibi bir manaya gelmektedir.

Ek

Allah’ın onlara sormasını em­retmesinin 2 sebebi vardır. 

1. Sebep bu sorma, kınama ve ayıplama anla­mındadır. Senden önce gönderilen peygamberlerden herhangi biri veya bir İlâhî kitab Allah’tan başkasına kulluk etmeyi emretmiş midir? anlamına gelmek üzere bir takrir ve uyarı sorusudur. Onlar da, bunun mübah olduğunu söyleyen bir peygamberin gelmediğini ve kendilerinden hiç kimsenin bunun­la emrolunmadığını hep birlikte ikrar ettiler. 

2. Sebep, her ne kadar âyetteki emrin zâhiri ve hitabın Resûlullah'a ﷺ yapıldığı açık ise de onlara sorması emrini Resûlullah’tan ﷺ başkası için vermektedir.

Nitekim İbn Şeyh şöyle demiştir: ”Sorgulama karmaşıklığı gidermek içindir. Yoksa Resûlullah ﷺ bundan şüphe etmiyordu. Hitap onadır ama kastolunan başkasıdır."

Ancak sorma emrinin Resûlullah'a ﷺ verildiğini kabul edenler ise şunları demişlerdir:

1) “İsrâ' gecesinde, bütün peygamberler Resûlullah'ın ﷺ çevresinde toplandılar, Resûlullah da ﷺ, onlara imâm oldu. Ve kendisine: Onlara sor” denildi. Ancak Resûlullah ﷺ hiçbir şüphe duymadığından onlara bir şey sormadı.'“

2) “Daha önce gönderdiğimiz ve kendileri de kitap ehli olan ümmetlere, kendilerine Tevrât ve İncîl gönderdiklerimize sor. Çünkü onlar, önceki peygamberlere gönderilen kitaplardan ona haber ve bilgi verirler. Onlara sorması hâlinde, sanki onların peygamberlerine sormuş gibi olur” demektir.

Ek 1

Hâsılı bu sorma meselesinden kasıt, puta tapanların, bâtıl üzerinde olduklarını ikrar ettirmek ve kanıtlamak için olduğu anlaşılmaktadır.

 

Diğer bir husus

جعل

fiilinin yüklendiği mana.

أَجَعَلْنَا''

ifadesindeki 

''ceale=جَعَل''

fiili birçok manada kullanılır. 

Bu ayette, Fussilet Süresi 9. ayette olduğu gibi ''öyle olduğunu belirtmek'' manasında 

"Rahman'dan başka, kendisine kulluk edilecek ilahlar olduğunu belirtmiş miyiz?"

veya "meşru kılmak" manasında

"Rahmân'dan başka ibadet edilecek tanrıları meşru kılmış mıyız?" kullanılmıştır.

Ek 3