İBLİS'İN MAHİYETİ VE KARAKTERİ NASIL ORTAYA ÇIKMIŞTIR?

﷽

 İblis'in Gerçek Mahiyeti Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

Bu lahzaya, yani Âdem’e secde emrinin vürûduna kadar Allah teâlâ İblis’in hissiyâtına dokunacak hiçbir emir ve teklif yapmamış, bir imtihan etmemiş idi ve onun o zamana kadar isyan etmemesi ve melekler içinde bulunması vâkı‘âtın kendi arzu ve temâyülâtına muvâfık cereyan etmesiyle de alâkadar bulunuyordu. Böyle bir hâlde olan tâatin ise mücerred emir ve rızâ-yı ilâhîye inkıyaddan neş’et ettiği tebeyyün edemezdi. Çünkü hem Allah’ın emrine hem de nefsin rızâsına muvâfık gelen husûsâtta asıl nazar-ı i‘tibâra alınıp itaat edilen mâbud, Allah mı yoksa nefis mi bu ta‘ayyün ve tebeyyün edemez. Vaktâ ki Âdem yaratılıp meleklerin ve o meyanda İblis’in ona secde etmeleri emredilince bu hepsi için bir imtihan olmuş ve bu imtihan İblis’in hissiyâtına dokunmuş ve mâhiyetini tezahür ettirmiştir. Ve o zaman Allah’ın bildiği gibi melekler ve Âdemce de anlaşılmıştır ki İblis’in sâbıkan meleklere refakat ve

müşabeheti

لَا يَعْصُونَ اللّٰهَ مَا اَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ

[et-Tahrîm 66/6] vasfını hakikaten hâiz olduğu için değil, emr-i ilâhî ile emr-i nefsin te‘âruz etmediğinden ve isyana sebep bulunmamasından dolayı imiş. Yoksa İblis hakikatte Allah’a değil, kendi zevkine ta‘abbüd edermiş ve nitekim

اسْجُدُوا لِاٰدَمَ 

diye onun zevk u rızâsına muhalif ilk emr-i ilâhî teveccüh edince İblis’in ilk işi secdeden imtinâ‘ ile isyan ve

 مَا مَنَعَكَ

suâline karşı ilk sözü de i‘lân-ı kibir ile izhâr-ı küfr ü tuğyan olmuştur.

Elmalılı Hamdi Yazır رحمة الله عليه