İSLÂMÎ YAZITLAR VE MUSHAFLARDA FATİHA SURESİ
بسم الله الرحمن الرحيم
İSLÂMÎ YAZITLARDA VE KADÎM MUSHAFLARDA FÂTİHA SÛRESİ
Kur’ân-ı Kerîm’in ilk sûresi olan Fâtiha, sadece hafızalarda değil, taşlarda ve satırlarda da korunmuştur.
Bu yazıda, tarihin farklı dönemlerinden kalma yazıtlarda ve mushaflarda Fâtiha Sûresi’nin nasıl yer aldığını birlikte göreceğiz.
Topkapı Mushafı
İstanbul Topkapı Sarayı’nda bulunan bu mushaf, Hazreti Osman رضي الله عنه dönemine nispet edilen en eski nüshalardan biridir.
Yaklaşık 408 varaktan oluşur ve Kûfî hatla yazılmıştır.
Fâtiha Sûresi, mushafın baş kısmında, bugünkü mushaflarla neredeyse aynı lafız ve imlâyla yer almaktadır.
Bu nüsha, sahih kıraatler sistematik hâle getirilmeden önce yazılmış olması bakımından ayrıca önemlidir.
Kahire mushafı
Kahire’de bulunan bu mushaf, uzun süre Hazreti Osman’a nispet edilmiştir.
Ancak yazım özelliklerine bakıldığında, büyük ihtimalle Mısır Valisi Abdülazîz b. Mervân tarafından yazdırıldığı düşünülmektedir.
Yine de, mushafın baş kısmındaki Fâtiha Sûresi, bugün elimizde bulunan nüshalarla birebir örtüşmektedir.
Bu mushaf, İslâm yazı tarihi açısından oldukça erken bir döneme tarihlenir. Hicrî 2. asrın sonları ile 3. asrın başlarına (milâdî 800–1000) tarihlendirilmektedir.
Bu mushaf, Kûfî hatla yazılmış olup, satır arası düzeni, varak yapısı ve mushaf tertibi açısından erken dönem mushaflarıyla büyük benzerlikler taşır. Özellikle Fâtiha Sûresi, mushafın başlangıcında bugünkü mushaflarla lafzen ve imlâ açısından birebir uyumlu olarak yer alır.
Risale-i Nur talebelerinin büyüklerinden merhum Ahmet Hüsrev Ağabeyin hattıyla yazılan bu mushaf, son derece düzgün, okunaklı ve mushaf yazım adabına uygun bir şekilde tevâfuklu hat ile yazılmıştır. Fâtiha Sûresi'nin satır başlarında görülen altı adet elif harfi, îmânın altı şartına bir çeşit işâret gibidir.
Hicrî 130 yılında, Recep ayında bir salı günü yazılmış olan bu kaya yazıtı, Fâtiha Sûresi’ni tam olarak içermektedir.
Yazıtın sonunda şu ibare dikkat çeker:
"رحمة الله على من
قرأ هذا الكتاب
ولعن من غيره آمين"
“Allah, bu kitabı okuyanlara rahmet etsin. Onu değiştirenlere lanet etsin. Âmîn.”
Bu yazıt, Kur’ân’ın sadece kağıda değil, taşlara da kazındığını belgeleyen somut örneklerden biridir.
Abdurrahim b. Süleyman Rahimehullah tarafından yazılan ve Fatiha Suresinden iktibas edilen bir dua.
Abdurrahîm b. Süleymân رحمة الله عليه tarafından bir kaya üzerine kazınarak nakşedilen bu dua metninde, Fâtiha Sûresi’nden iktibas edilen cümleler yer alır.
Bu, Fâtiha’nın dua dilinde nasıl yer ettiğinin güzel bir göstergesidir.
Detaylı Bilgi
Fatiha Suresi ile başlayan bu yazıt ise
Nasr ve Kadir Suresi ile bitiyor.
Bu İslâmî yazıtta da Fâtiha Sûresi ile başlanmış, ardından Nasr ile Kadir Sûresi ile sonlandırılmıştır.
Bu yazıtlar, sadece mushaflarda değil, kaya yazıtlarda da Kur’ân’ın nasıl korunduğunu göstermektedir.
Bakara Suresinin başlığı ile biten bu sahifede de Fatiha Suresi ekseiyeti itibariyle okunabilmektedir.
Kahire’deki Metḥafü’l-Fennî’l-İslâmî yani İslâm Sanatları Müzesi’nde sergilenen bu mushafın başında da Fâtiha Sûresi yer alır.
Fakat sayfanın hasar görmüş olması nedeniyle surenin çok az bir kısmı baki kalmıştır.
Amerika’daki Walters Sanat Müzesi’nde sergilenen bu mushaf, estetik hattı ve düzeniyle dikkat çeker.
Fâtiha burada da ilk sırada, diğer eski mushaflarla birebir örtüşen şekilde yazılmıştır.
"İstanbul: Topkapı Sarayı, Emanet 13" (Gotthelf Bergsträßer archives) [Karatay, no. 59, E.H. 5]
Rampur Raza Library: No. 1, Korankodex (ʿAlī b. Abī Ṭālib zugeschrieben)
Paris, Bibliothèque nationale de France: Arabe 5122 750-900 (?)
Yorumlar
Yorum Gönder